काठमाडौं, १४ मंसिर। भूकम्पले विस्थापित भएको झण्डै तीन साता भइसक्दा पनि डोटीका सयौं परिवार पुनःस्थापनाको पर्खाइमा छन्। हिउँदको चिसो बढ्दै गएपछि अस्थायी आश्रयमा बस्न गाह्रो भइरहेको छ।
सम्बन्धित निकायले आफुलाई बेवास्ता गरेको र उनीहरुको कष्टलाई पूर्ण रुपमा बेवास्ता गरेको भूकम्प पीडितको गुनासो छ। राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणले अहिलेसम्म भूकम्पबाट भएको क्षतिको मूल्याङ्कन नगरेको उनीहरुको भनाइ छ।
“हामी चिसोमा पालमा बसेका छौं। हामी यहाँ कति समय बस्नु पर्ने हो थाहा छैन। हाम्रो पुनर्वासमा सरकारले अहिलेसम्म मौन बसेकाले विस्थापित परिवार निकै चिन्तित छन्,’ पूर्वचौकी गाउँपालिका–३ गैरागाउँका पदमसिंह बोहराले भने। उनले विपद्मा परिवारका तीन सदस्य गुमाएका छन्।
सम्बन्धित निकायको टोलीले डोटीका भूकम्प प्रभावित बस्तीमा क्षतिको आकलन गर्न अझै बाँकी छ। प्रमुख जिल्ला अधिकारी कल्पना श्रेष्ठले प्राविधिक टोली केन्द्रबाट जिल्लामा आएको बारे आफूलाई जानकारी नभएको बताइन्। ‘पीडितका लागि जिल्ला प्रशासनले खाद्यान्न र अन्य राहत सामग्रीको व्यवस्था गरेको छ। तर पुनर्निर्माणको प्रक्रिया सुरु हुन सकेको छैन। भूकम्पले भत्किएका घरको पुनर्निर्माणबारे अहिले नै केही भन्न मिल्दैन’, श्रेष्ठले भनिन्।
भूकम्पबाट विस्थापित परिवारको पुनर्निर्माणको काम संघ, प्रदेश वा स्थानीय तहले गर्ने हो भन्ने अझै स्पष्ट छैन। ‘पुनर्निर्माणका लागि संघीय सरकार, प्रदेश सरकार र अन्य निकायसँग समन्वय गरिरहेका छौं। तर पुनर्निर्माणका लागि प्राधिकरणले निर्णय गरेको छैन,’ पूर्वचौकी गाउँपालिकाका अध्यक्ष रामप्रसाद उपाध्यायले भने।
उपाध्यायले भूकम्पबाट विस्थापित परिवारको पुनर्स्थापनाका लागि संघ र प्रदेश सरकारले तत्काल पहल नगरे गाउँपालिकाले विस्थापित परिवारका लागि अस्थायी टहरा निर्माण गर्ने बताए। उनका अनुसार गाउँपालिकाले विस्थापित परिवारका लागि केही साताभित्रै १२० वटा अस्थायी झुपडी निर्माण गर्ने लक्ष्य राखेको छ।
६.६ म्याग्निच्युडको भूकम्पमा छ जनाको मृत्यु, सात घाइते र सयौं विस्थापित भएका थिए। नेपाल रेडक्रस सोसाइटीको डोटी शाखाले सङ्कलन गरेको प्रारम्भिक तथ्यांकअनुसार कार्तिक २२ गते गएको भूकम्पबाट १ हजार ११ घर पूर्णरुपमा ध्वस्त, १ सय २० घर आंशिक र ३ हजार ३७ घर प्रभावित भएका थिए।
राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणले सुदूरपश्चिम प्रदेशका दुर्गम पहाडी जिल्ला डोटी र बझाङमा भूकम्पबाट भएको क्षतिको आकलन गर्न छिट्टै स्थलगत भ्रमण गर्ने जनाएको छ। गृह मन्त्रालय र राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणको संयुक्त टोली यसै साता डोटीको भ्रमण गर्ने प्राधिकरणका प्रवक्ता दिजन भट्टराईले जानकारी दिए।
‘मंसिर ४ गते भएको संघ र प्रदेशको निर्वाचनका कारण भूकम्प प्रभावित जिल्लाको भ्रमणमा ढिलाइ भएको हो, प्राविधिक टोलीले प्रभावित क्षेत्रको स्थलगत निरीक्षण गरेपछि मात्रै पुनर्निर्माण प्रक्रियाबारे निर्णय हुन्छ’, भट्टराईले भने। डोटी र बझाङका सबै भूकम्प प्रभावित बस्तीको भ्रमण गरी प्रतिवेदन तयार गर्न करिब दुई महिना लाग्ने अनुमान छ।